Mleko mamy – Biała krew – Stowarzyszenie Małyssak

Oprac. Katarzyna Kołodziejczyk

Mleko mamy – biała krew. Pierwsze skojarzenie, które nasuwa mi się, gdy myślę o takim porównaniu to fakt, że jeszcze w brzuchu mamy dziecko „żywi” się krwią pępowinową, zaś pierwszym posiłkiem jeszcze w ciągu dwóch godzin po porodzie, jest mleko mamy. W brzuchu to krew pępowinowa dostarcza wszystkiego co niezbędne dla rozwijającego się organizmu. Pępowina nie jest ani dłuższa, ani krótsza, tylko właśnie taka, aby maluch swobodnie znalazł się na brzuchu mamy po porodzie i mógł dosięgnąć do piersi. Gdy maluch leży już na brzuchu mamy, pępowina przestaje tętnić i już nie może dostarczyć dziecku tego czego ono potrzebuje i tu na scenę wchodzi mleko mamy. Jest kontynuacją procesu żywienia i rozwoju dziecka.

Komórki macierzyste

Wiele mówi się o komórkach macierzystych z krwi pępowinowej. A co gdyby okazało się, że odcięcie pępowiny nie oznacza końca przekazywania dziecku komórek macierzystych? W 2007 roku zespół z Uniwersytetu Australii Zachodniej, któremu przewodził profesor Hartman, odkrył obecność komórek macierzystych w mleku kobiecym. W 2012 roku pani doktor Kakulas również z ośrodka badań na ww. uniwersytecie dowiodła, że te komórki mają charakter pluripotencjalny. Mogą migrować poprzez zjedzone mleko do organizmu dziecka (nie ulegając zniszczeniu przez kwasy trawienne!). W organizmie malucha mogą integrować funkcjonalnie do narządów, np. serca, grasicy, mózgu, wątroby czy trzustki, i podejmować pełną aktywność danej tkanki. Ilość spożywanego mleka na dzień zmienia się wraz wiekiem maluszka, ale im dłużej maluch je mleko mamy, to wydaje się, że tym więcej takich komórek może otrzymać. A ile ich otrzyma jeśli będzie miał możliwość jeść mleko mamy przez rok, dwa lata, a może i dłużej?

Komórki krwi

Na komórkach macierzystych się nie kończy niezwykłość pokarmu kobiecego. Ludzkie mleko to wieloskładnikowy płyn ustrojowy bogaty w komórki podobnie jak krew, to żywa, unikalna, płynna tkanka stanowiąca część ludzkiego ciała. Przez cały okres laktacji w mleku mamy znajdują się składniki przeciwinfekcyjne, a niektórymi z nich są komórki krwi – leukocyty. Spośród nich wyróżnia się limfocyty B, makrofagi, neutrofile, limfocyty T. Ich rola jest niezwykła. Mają za zadanie podnosić poziom przeciwciał skierowanych przeciwko specyficznym drobnoustrojom, stymulować inne elementy układu immunologicznego, ale też bezpośrednio działać w przewodzie pokarmowym dziecka np. niszcząc zainfekowane komórki, czy patogeny. W 1 ml mleka matki znajduje się około 14000 komórek (80% makrofagi, 15% neutrofile, 0,3% limfocyty B i 4% limfocyty T).

Przeciwciała

Oprócz ogólnej roli wspierania dojrzewania układu odpornościowego dziecka, mleko mamy może być nośnikiem odpowiedzi swoistej na konkretne patogeny, wytworzonej przez układ immunologiczny mamy. Te konkretne przeciwciała chronią dziecko w momencie, gdy mama przechodzi infekcję. Przedostają się z krwioobiegu mamy do jej mleka i wraz z mlekiem do organizmu dziecka. Nie będąc trawionymi w układzie pokarmowym malucha, ostatecznie trafiają do jego krwioobiegu. Dlatego bardzo istotna jest kontynuacja karmienia w przypadku, gdy mama choruje na grypę, jest przeziębiona, czy…. zakażona SARS-COV-2. Dzięki kontynuowaniu karmienia ryzyko zakażenia jest mniejsze, lub przebieg infekcji jest łagodniejszy.

Przeciwciała przeciw SARS-COV-2

Światowa Organizacja Zdrowia i Amerykańska Akademia Pediatrii zalecają w przypadku zakażenia mamy karmiącej wirusem SARS-COV-2 kontynuowanie karmienia z zachowaniem reżimu sanitarnego (noszenie maseczek, higiena rąk, dezynfekcja powierzchni). Obecne wydane przez Ministerstwo zdrowia „Zalecenia dotyczące sposobu postępowania w związku z aktualną sytuacją epidemiologiczną w przypadku noworodków matek zakażonych lub z podejrzeniem COVID-19” wspominają zalecenia WHO i AAP i uzależniają postępowanie między innymi od decyzji mamy, więc w przypadku zakażonej mamy jest możliwe karmienie bezpośrednio z piersi od razu po porodzie (mama musi wyrazić pisemna zgodę jeszcze przed porodem). A co w przypadku starszaka? Wydaje się, że skoro noworodek, może być karmiony mlekiem zakażonej mamy to tym bardziej w przypadku starszego malucha warto kontynuować karmienie piersią. Ale właściwie dlaczego?

Chodzi o wspomniane przeciwciała, które zostały wykryte w tym roku w mleku kobiecym. Zespół badaczy z Nowego Jorku pod przewodnictwem Rebecci L. Powell potwierdził przeciwciała przeciw SARS-COV-2 w mleku mamy. Warto tu zacytować fragment artykułu, który ukazał się w Postępach Neonatologii tego roku:

„Potwierdzenie mechanizmu biernej immunizacji dziecka wobec zakażania SASR-CoV-2 poprzez karmienie piersią ma oczywiście kluczowe znaczenie dla dzieci urodzonych w czasie pandemii, ale także wskazuje sposób postępowania dotyczący prewencji zakażeń w przyszłości. W przypadku COVID-19, podobnie jak w większości innych infekcji, karmienie piersią jest jednym ze skutecznych sposób zapobiegania chorobie, a nie jej szerzenia.”

Naukowcy z Holandii poszli o krok dalej i rozpoczęli badania nad zastosowaniem mleka mamy w prewencji zachorowań na COVID-19 wśród osób dorosłych z grup wysokiego ryzyka, czyli osób starszych, czy z chorobami współistniejącymi. Rozpoczęli testowanie lodów smakowych stworzonych z mleka odpowiednio przebadanych kobiet. Pierwsze porcje zostały już podane, a w niedługim czasie zapewne ukażą się doniesienia z wnioskami płynącymi z tego badania dot. tego na ile rzeczywiście taka taktyka pomaga w zapobieganiu zachorowaniom u osób dorosłych.

Osmolarność mleka kobiecego

Czytając książkę „Banki Mleka w Polsce” będącą zbiorem publikacji natknęłam się na zdanie, które wydaje się być kolejnym argumentem za niezwykłością mleka kobiecego i nadaniem mu miana białej krwi:

„Osmolarność mleka kobiecego jest zbliżona do osmolarności surowicy krwi. Żywienie takim pokarmem umożliwia prawidłowe nawodnienie nawet wyniszczonych pacjentów.”

Okazuje się, że mleko kobiece było wykorzystywane w zagranicznych ośrodkach w terapii dzieci starszych i osób dorosłych już przed pandemią, jako wsparcie w nawodnieniu i odżywieniu chorych dzięki jego wysokiej przyswajalności m.in. w łagodzeniu objawów choroby nowotworowej, powikłań po chemioterapii, czy w skrajnym niedożywieniu. Po więcej przykładów leczenia dorosłych odsyłam do ww. zbioru publikacji, i do jednej z tych publikacji pt. „Zastosowanie mleka kobiecego z banku mleka w terapii dzieci starszych oraz osób dorosłych” autorstwa Urszuli Bernatowicz-Łojko.

A w przypadku naszych maluchów karmionych mlekiem mamy warto pamiętać, że bardzo łatwa przyswajalność jest ogromną zaletą mleka mamy i kiedy maluch budzi się kolejny raz do karmienia to właśnie dlatego, że poprzednia porcja szybko strawiła się i przyswoiła. Zdolność mleka do odpowiedniego nawadniania malucha przemawia, również za NIEpodawaniem żadnego innego rodzaju płynów (np. wody, herbatek) przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka. Nawet w upały, czy w gorącym klimacie przez ten okres mleko mamy jest wystarczające. Mnie jako mamie, również ta dobra przyswajalność i zdolność do nawadniania kojarzy się z poczuciem pewności, że mogę dać mojemu dziecku coś wartościowego, coś co mu pomoże, nawet wtedy, gdy choruje i odmawia innych pokarmów. Być może jako mamy również miałyście takie osobiste doświadczenie, że podczas choroby malucha jedyne co chce on robić, to być przy piersi mamy. Wygląda na to, że wyjdzie mu to na zdrowie 🙂

Honorowe Dawstwo ...

Honorowe Dawstwo kojarzy nam się najczęściej z dawstwem krwi. A okazuje się, że istnieje również Honorowe Dawstwo… Mleka Kobiecego! Mleko honorowo i nieodpłatnie przekazywane przez dawczynie do banków mleka kobiecego działających przy szpitalach (16 w Polsce), jest podawane najmłodszym i najbardziej bezbronnym pacjentom – dzieciom przedwcześnie urodzonym oraz dzieciom ciężko chorym. Jest podawane wtedy, gdy w danym momencie mleko mamy maluszka nie jest dostępne, choć to wcale nie oznacza, że dziecko nie może być potem karmione mlekiem mamy. Często zdarza się, że jest podawane w czasie, kiedy mama maluszka pracuje nad pobudzeniem laktacji, aby móc ostatecznie karmić swoim mlekiem. Nierzadko dawczyniami zostają mamy wcześniaków, których dzieci wcześniej otrzymywały mleko z banku mleka.

„Bank mleka kobiecego to wysokospecjalistyczne laboratorium i placówka medyczna, gdzie dawczyni musi być pozytywnie zweryfikowana przez doradcę laktacyjnego i lekarza, aby dzielenie się mlekiem było bezpieczne dla zdrowia dawczyni i jej biologicznego dziecka oraz bezpieczeństwa potencjalnego biorcy, który ma medyczne wskazania do żywienia pokarmem innym, niż pokarm jego biologicznej matki.” [fragment z monografii „Banki Mleka w Polsce”]

Podsumowanie

Wyżej wymienione niesamowite właściwości mleka kobiecego to tylko mały wycinek jego możliwości. O wiele więcej składników aktywnych (nie wymienionych powyżej), wpływających na rozwój i funkcjonowanie dziecka w perspektywie zarówno krótko, jak i długoterminowej, czynią ten pokarm niezwykłym, niemożliwym do odtworzenia za pomocą najnowszych technik. Podobnie do tego jak dalecy jesteśmy do odtworzenia ludzkiej krwi.